بستنشینی در سفارتخانهها یکی از رویدادهای مهم نهضت مشروطه ایران بود که به عنوان ابزاری برای فشار بر حکومت قاجار به کار گرفته شد. بستنشینی به معنای پناه بردن به مکانی مقدس یا امن برای در امان ماندن از تعرض دولت بود. در جریان نهضت مشروطه، برخی افراد به سفارتخانهها پناه بردند تا خواستههای خود را به حکومت تحمیل کنند.
ماجرای بستنشینی در سفارت انگلیس (1285 شمسی):
یکی از معروفترین و تأثیرگذارترین بستنشینیها در تاریخ مشروطه، پناه بردن گروهی از مردم و فعالان مشروطه به سفارت بریتانیا در تهران بود. این حرکت در اعتراض به ظلم و استبداد مظفرالدین شاه و در حمایت از تأسیس عدالتخانه و مجلس شورای ملی صورت گرفت.
دلایل بستنشینی:
1. سرکوب اعتراضات و تظاهرات توسط حکومت.
2. نارضایتی از عملکرد دربار و بیعدالتیهای گسترده.
3. خواسته برای برقراری قانون و عدالت.
رویدادهای کلیدی:
در پی سرکوب اعتراضات و کشته شدن برخی از مردم در حرم حضرت عبدالعظیم، هزاران نفر به رهبری علما و تجار به باغ سفارت بریتانیا پناه بردند.
حدود 12 تا 14 هزار نفر در این بستنشینی شرکت داشتند و به مدت یک ماه در سفارت مستقر شدند.
خواسته اصلی آنها تشکیل عدالتخانه و مجلس شورای ملی بود.
نتیجه بستنشینی:
این حرکت فشار سنگینی بر دولت وارد کرد و در نهایت منجر به صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه در 14 مرداد 1285 شد. پس از این فرمان، اولین مجلس شورای ملی تشکیل شد و قانون اساسی مشروطه تدوین گردید.
نقد و پیامدها:
بستنشینی در سفارت بریتانیا، هرچند حرکتی تأثیرگذار بود، اما بعدها بهعنوان نمادی از دخالت خارجی در امور داخلی ایران مورد انتقاد قرار گرفت.
این اقدام نشاندهنده ضعف دولت قاجار در مدیریت نارضایتیهای مردمی و پناه بردن مردم به قدرتهای خارجی بود.
جمعبندی:
بستنشینی در سفارتخانهها یکی از راهبردهای مهم مبارزاتی در نهضت مشروطه بود که به تحقق بخشی از آرمانهای مشروطهخواهان کمک کرد، اما نقش قدرتهای خارجی در این رویداد همچنان یکی از جنبههای بحثبرانگیز این حرکت باقی مانده است.